Diyabet; kalp, böbrek ve göz gibi organların yanı sıra ağız/diş sağlığınızı da olumsuz yönde etkileyebilir; ama doğru beslenme ve düzenli ilaç kullanımı, ihmal edilmeyen ağız temizliği ve dişhekimi kontrolleriyle ağız/diş sağlığınızı korumanız mümkün.
Kontrolsüz diyabet, kalp, böbrek ve göz gibi organların yanı sıra ağız-diş sağlığını da olumsuz yönde etkiler. Diyabetlilerde görülebilen ağız ve diş sorunları şunlardır:
1. Diş eti hastalıkları 2. Diş çürükleri 3. Ağız kuruluğu 4. Ağız içinde mantar enfeksiyonları, pamukçuk
Diş Eti Hastalıkları
Yüksek kan şekeri seviyesi kan damarlarında kalınlaşmaya ve tıkanmaya neden olduğundan kanın oksijen taşıma kapasitesi azalır, dokuların beslenmesi olumsuz yönde etkilenir. Bu durum diş etlerinin iltihaplanmaya karşı direncini düşürür. Diş eti iltihabı, dişetlerinin dişlerden ayrılmasına neden olur. Zaman içinde diş ile diş eti arasında oluşan küçük cepler yeni bakteri odaklarının gelişmesini sağlar ve olay diş kayıplarına kadar ilerler. . Bu süreç yaşanırken hasta ağrı ve dişlerde sallanmanın yanı sıra, diş etlerinde kanama ve ağızda aseton kokusu hisseder. Aynı zamanda ağız içindeki infeksiyonlar şeker kontrolünü de güçleştirir ve olay bir kısır döngü halini alır. İlerlemiş bir diş eti iltihabı ancak cerrahi müdahale ile iyileşebilir.
Diş Çürükleri
Özellikle kan şekeri kontrolsüz seyreden şeker hastalarında tükürükteki yüksek şeker seviyesi bakterileri davet eder ve kolaylıkla çürükler ortaya çıkar.
Ağız Kuruluğu
Ağız kuruluğu, diyabetli hastalarda tükürük salgısının koyulaşması ve miktarının azalması nedeni ile tükürüğün dişleri yıkayıcı, çiğnemeyi kolaylaştırıcı etkisinin kaybolmasıdır. Tükürük azlığı gıdaların diş yüzeyine yapışıp plak gelişmesine ve daha sonra da diş taşlarının oluşmasına yol açabilir. Ağız kuruluğu hastanın ağrı hissetmesine, yaraların iyileşmesinin gecikmesine ve iltihaplanmanın artmasına ve bunların sonucunda diş kayıplarına kadar gidebilir. Ağız kuruluğunun önüne geçilemiyor ise sık sık ağız çalkalanmalı veya diş hekiminin tavsiye edeceği yapay tükürük preparatları kullanılmalıdır.
Ağız İçinde Mantar Enfeksiyonları Ve Pamukçuk
Diyabetli hastalar tükürüklerindeki şeker nedeniyle ağızda mantar enfeksiyonlarına açıktır. Bu sorun dudakların birleşim yerinde çatlak ve kızarıklıklar halinde kendini belli eder. Sigara kullanımı ve protezlerin gece ağızdan çıkarılmaması mantar gelişimini hızlandırabilir. Ağızda mantar enfeksiyonunun tedavisinde ilaçlardan faydalanılır. Protezlerin temizliğine dikkat edilmeli ve geceleri de mutlaka çıkarılmalıdır. Sigara kullanılmamalıdır.
Referans: http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/TADS_Brosur/diyabet.pdf
Diyabetin kendisi ve insülin kullanımı, ağız içi müdahaleler için kesinlikle bir engel ya da tehlike oluşturmaz. Benzer şekilde, diyabetliler eğer gerekiyorsa antibiyotik tedavisini de rahatlıkla uygulayabilirler. Ancak diyabetli hastalar dişhekimine gitmeden bir gün önce mutlaka açlık kan şeker seviyelerini ölçtürmeli, bu bilgiyi dişhekimine bildirme ve kan şekeri seviyeleriyle ilgili sorulara da doğru yanıtlar verilmelidirler. Unutmayın ki, kontrolsüz diyabette ve yüksek kan şeker seviyesinde yara iyileşmesi gecikir, iltihaplanmalar şiddetlenir. Herhangi bir cerrahi müdahaleden önce hastanın kan şeker seviyesinin 180 mg/dl'nin altında olması istenir. Kan şeker seviyesinin 180 mg/dl'nin üzerinde olduğu hastalarda ancak acil enfeksiyon müdahaleleri yapılabilir çünkü enfeksiyon kan şekerini daha da yükseltir. Ağızda cerrahi bir girişim sonrası 24–48 saat ilaç tedavisi sürdürülmelidir. Ağızda bir sorun ya da çok sayıda çürük diş mevcutsa bu durumun enfeksiyon odağı yaratarak kan şekerini yükseltebileceğine dikkat edilmeli ve sorunlarla vakit geçirmeksizin mücadele edilmelidir. Diş ve diş eti tedavisi hastalarda stres yaratan bir olgudur. Bu nedenle operasyon öncesi ve sonrasında ağrı kesici ve sakinleştiriciler yararlı olabilir. Bu tip hastaların sabah erken saatlerde işlemlerini lokal anestezi altında yaptırmaları önemlidir. Yapılan tedavi, hastanın beslenme düzenini ve ilaç kullanım saatlerini aksatmamalı. Bazı geniş cerrahi müdahalelerde hastanın hekimi ile görüşülerek hem beslenmede hem de ilaçların dozunda değişiklik yapılabilir. Eğer gerekli ise genel anestezi altında da diş tedavisi yapılabilir. Diyabet hastaları düzenli dişhekimi kontrolü alışkanlığı edinmelidir.
Referans: http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/TADS_Brosur/diyabet.pdf
Diyabet vücudunuzun şekeri işleme yeteneğini etkiler. Yediğiniz tüm besinler şekere dönüştürülür ve enerji için kullanılır. Tip I diyabette vücut, şekeri kanınızdan enerji için ona ihtiyaç duyan hücrelere taşıyan bir hormon olan insülini yeterli miktarda üretmez. Tip II diyabette vücut insüline yanıt vermeyi bırakır. Her iki durum da kanda yüksek şeker düzeylerine yol açar ve gözler, sinirler, böbrekler, kalp ve vücudunuzun diğer bölgelerinde sorunlara neden olabilir.
Dişhekiminiz Diyabetle Mücadele Etmenize Nasıl Yardımcı Olabilir?
Düzenli diş muayeneleri önemlidir. Araştırmalar dişeti hastalığının tedavi edilmesinin diyabetli hastalarda kan şekeri kontrolünü iyileştirmeye yardımcı olabildiğini ve hastalığın ilerlemesini azalttığını ortaya koymaktadır. Ağız/diş hijyeninin korunması ve dişhekiminiz tarafından yapılan profesyonel temizlikler kan şekeri değerinizi düşürmeye yardımcı olabilir.
Diyabette Ağız/Diş Sağlığı Aksiyon Planı
Kişisel ağız/diş temizliği ve dişhekiminizin uyguladığı profesyonel bakımı içeren takım çalışması; sağlıklı gülümseme için dişlerinizi korumada ve bunun yanı sıra diyabetin ilerlemesini potansiyel olarak yavaşlatmada faydalı olacaktır.
Referans: https://www.mouthhealthy.org/en/az-topics/d/diabetes
Diyabetim varsa diş eti problemleri açısından risk altında mıyım? Kan şekeri düzeyiniz iyi kontrol edilmiyorsa diyabetik olmayanlara göre diş eti hastalığı ilerlemesi riskiniz ve diş kaybetme olasılığınız daha yüksektir.
Tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi, diş eti hastalığı, kan şekerinin yükselmesinde bir etken olabilir ve diyabet kontrolünü zorlaştırabilir. Diyabetle ilişkili diğer ağız problemleri arasında şunlar yer alır: Pamukçuk (ağızda büyüyen bir mantarın neden olduğu enfeksiyon ve ülserler), enfeksiyonlar ve çürüklere neden olabilen ağız kuruluğu.
Diyabetle ilişkili diş problemlerini önlemek için ne yapabilirim? Her şeyden önce kan şekeri düzeyinizi düzenli olarak kontrol edin. Diş ve diş etlerinize iyi bakın. Altı ayda bir dişhekiminize düzenli kontrole gidin. Bir mantar enfeksiyonu olan pamukçuğu kontrol etmek için iyi bir diyabetik kontrolü devam ettirin. Sigara içmekten kaçının. Varsa takma dişlerinizi her gün çıkarıp temizleyin. İyi kan şekeri kontrolü ayrıca diyabetin neden olduğu ağız kuruluğunu da önleyebilir veya hafifletebilir.
Kontrolüm sırasındaki beklentim ne olabilir? Uzman dişhekimime diyabetimden bahsetmeli miyim? Diyabetli kişilerin özel gereksinimleri vardır ve dişhekiminiz sizin de yardımınızla bu gereksinimleri karşılayabilecek donanıma sahiptir. Dişhekiminize durumunuzdaki değişiklikleri ve kullandığınız ilaçları bildirin. Kan şekeriniz kontrol altında değilse dişinizle ilgili aciliyeti olmayan operasyonları erteleyin.
Referans: http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/TADS_Brosur/diyabet.pdf